İkinci Dünya Savaşında Alman ordusunun Blitzkrieg doktrini çerçevesinde en önemli unsurlarından olan panzergrenadier tümenlerinin düzeni ve teşkilatlanması hedeflenenden farklı olmuştur. Bu yazıda 1939 organizasyonuna göre motorize piyade tümenlerinin ve 44 organizasyonuna göre panzergrenadier tümenlerinin yapılarına bakacağız.
Burada ilk önemli durum, panzer kelimesi bildiğimiz anlamda tankın karşılığı olmasına rağmen, panzergrenadier tümeni aslında mekanize piyade tümeni anlamına gelmektedir. Ayrıca her ne kadar onları motorize piyade tümenlerinden ayrı tutmuş olsak da, teçhizat ve donatım sıkıntıları nedeniyle İkinci Dünya Savaşında görev yapmış pek çok panzergrenadier tümeni aslında basitçe motorize piyade tümeni idi. Örneğin bir mekanize piyade tümeninin olmazsa olmazı diyebileceğimiz paletli ve zırhlı personel taşıyıcılar çoğu tümene dağıtılamamış ve genel kullanımı seçkin bazı Wehrmacht ve SS tümenleri ile sınırlı kalmıştır.
(Savaş boyunca motorize/mekanize tümenlere bağlı askerler zırhlı personel taşıyıcı eksikliğinden dolayı Opel Blitz gibi kamyonlar ile taşındı)
İkinci Dünya Savaşı boyunca oluşturulmuş panzergrenadier tümenlerini teşkilatlanmaları açısından başta panzergrenadier 43 ve panzergrenadier 44 olarak ikiye ayırabiliriz. Daha sonra tüm panzer ve panzergrenadier tümenleri tekrar organize edilerek panzer tümeni 45 teşkilatlanması oluşturulmuştur. Dolayısıyla panzergrenadier 44 savaşın son mekanize/motorize piyade tümeni düzenidir.
Öncelikle 1939'da standart bir motorize piyade tümeninin teşkilatlanmasına bakalım.
(Altta tümen şeması, paintte çizdiğim için çok muntazam olmayabilir. Resme tıklayarak büyütebilirsiniz)
-Zırhlı arabalar ve motosikletli ünitelerden oluşan bir keşif taburu (ortalama 380-390 asker)
- Her biri 3 piyade taburu, 1 anti-tank bölüğü ve 1 makineli tüfek bölüğünden oluşan 3 adet motorize piyade alayı (ortalama 9300+ asker).
- 1 Mühendis Taburu (ortalama 840 asker)
- Makineli tüfek yerine 20mm'lik hafif uçaksavarlar ile donatılmış 1 ağır makineli tüfek bölüğü ve 3 anti-tank bölüğünden oluşan 1 anti-tank taburu (ortalama 700+ asker)
- 3 hafif topçu taburu, 1 ağır topçu taburu ve 1 gözlem taburundan meydana gelen bir motorize topçu alayı (ortalama 2750 asker)
- 1 adet sinyal/muhabere taburu (ortalama 400-450 asker)
- Son olarak da lojistik, karargah ve tıbbi servis birimlerinden meydana gelmekteydi. (ortalama lojistik 900-1000 asker, karargah 200 asker ve tıbbi servis birimi 500-550 asker olmak üzere)
- Tüm bu birimlerde görev yapanlar ile bir motorize piyade tümeni mevcudu ortalama 16 bin asker, 2500 astsubay ve 500 subay idi.
Panzergrenadier 44 düzenine geçmeden önce başta bahsettiğimiz meseleye tekrar göz atalım. Herhangi bir Alman propaganda posterine yahut filmine baktığımızda, panzergrenadier askerlerinin hep half-track dediğimiz zırhlı ve paletli personel taşıyıcı araçların yanında resmedildiğini yahut kayıt altına alındığını görürüz. Gerçekte ise koca tümenlerde çoğu zaman 8-10 adet zırhlı personel taşıyıcı bulunmakta idi. Elbette bu araçlarla donatılmış halde mekanize piyade görevi yürüten tümenler ve birimler vardı. Lakin bunlar çoğunlukla panzer tümenlerine bağlıydı yahut tek tük elit birimlerdi. Dolayısıyla Panzergrenadier/Mekanize Piyade 44 düzenini aslında Motorize Piyade 44 modeli şeklinde düşünebiliriz.
(Alman piyadesi zırhlı personel taşıyıcıda. Bu araçlar piyadenin tanklarla birlikte harekat yapmasını kolaylaştırıyor, askere azami koruma sağlıyor ve yol bulunmayan bozuk arazilerde hızlı hareket imkanı veriyordu.)
1944'de bir Panzergrenadier tümeninin teşkilatlanmasına bakalım.
Buna göre 1944'de bir panzergrenadier tümeni:
- 1 Zırhlı keşif taburu (ortalama 1000 asker)
- Her biri 3 piyade taburu, 1ağır silah bölüğü ve 1 mühendis bölüğünden oluşan 2 adet motorize piyade alayı (ortalama 6200+ asker)
- 1 mühendis taburu (830-850 asker)
- 2 tank destroyer bölüğü ve bir ağır anti-tank bölüğünden meydana gelen 1 anti tank taburu (ortalama 700+ asker)
- 3 adet saldırı silahı bölüğünden meydana gelen 1 adet saldırı silahı taburu (saldırı silahı/assault gun, piyadeye destek vermek amacıyla tasarlanan ve üzerinde küçük çaplı saldırı topu bulunan tank şaseli araçlardır) (ortalama 600+ asker)
- 1 adet uçaksavar taburu (ortalama 600-630 asker)
- 2 hafif topçu taburu ve 1 ağır topçu taburundan oluşan 1 motorize topçu alayı. (ortalama 1600 asker)
- 1 sinyal/muhabere taburu (ortalama 400-430 asker)
- Son olarak da lojistik, karargah, tıbbi servis birimi, rezerv birimi ve bakım onarım biriminden meydana gelmekteydi. (lojistik 670 asker, karargah 230 asker, tıbbi birim 530 asker, rezerv birim 970 asker, bakım onarım 281 asker )
- Tüm bu birimler toplamda ortalama 14700+ asker, 2766 astsubay ve 402 subaydan müteşekkildir.
Biraz da değişimlerden bahsedelim.
* Gördüğümüz üzere iki düzende de keşif taburu bulunmakta. Lakin asker sayısı kadar teşkilat ve ekipmanda da değişim söz konusu. 1939'da bu iş için 1 motosiklet ve 1 zırhlı araç bölüğü ayrılmışken, 1944 düzeninde 1 zırhlı araç bölüğü, 3 motosiklet bölüğü ve 1 destek bölüğü görevlendirilmişti. Destek bölüğündeki havan topu sayısı ise normalin 2 katı kadardı.
* Piyade alaylarına bakacak olursak 39 düzeninde 3, 44 düzeninde 2 alaydan müteşekkil olduğunu görüyoruz. Fakat düzenleri oldukça değişik. 44 düzeninde makineli tüfek bölüğü yerine ağır silah bölüğü, anti-tank bölüğü yerine mühendis bölüğü eklendiğini görüyoruz. Mühendis bölüğü beraberinde hatırı sayılır sayıda flamethrower ile birlikte geliyor tabi ki.
* Anti-tank taburuna bakarsak, 1939'da yalnızca kamyonlar tarafından taşınan çekili ünitelerin hizmette olduğunu görürüz. 44'de ise yalnızca ağır anti-tank bölüğü çekilidir. Tank imha edici bölükler ise kendi şasesine sahip anti tank araçlarından oluşmaktadır.
(Altta solda bir tank destroyer araç ve sağda klasik çekili 75 mm'lik PAK anti-tank topu görülmekte)
* Topçu alayında ise 44'de gözlem taburunun düzenden çıkarılması ve hafif topçu taburu sayısının 1 eksiltilmesi dışında çok değişiklik yoktur.
(Altta çekili top)
* Uçaksavar birimleri açısından da 1939'da yalnızca ağır makineli bölüğü bünyesindeki 10-12 20mm'lik hafif uçaksavar silahına karşılık, 1944'de bir uçaksavar taburu oluşturulmuştur. Bu tabur 1 ağır ve 1 hafif uçaksavar bölüğünden meydana gelmekteydi.
* Saldırı silahı taburu da yeniliklerden. 1944 düzeninde eklenen bu birim Stug gibi piyadeye destek olmak için toplar taşıyan tank benzeri birimlerden oluşmaktaydı.
(Altta Stug saldırı topu)
Daha ayrıntılı sayılar vererek gidecek olursak
en büyük ve önemli değişikliklerin uçaksavar korumasında olduğunu söyleyebiliriz. Bunun yanında çekili topçu ve tank imha unsurlarının yerini, yavaş yavaş kundağı motorlu tank destroyer ve saldırı silahı araçlarının almaya başladıklarını görürüz.
